Behandeling van astma

Waarom moet je astma worden behandeld?

Het doel van de astmabehandeling is:

1. Voorkomen van klachten, zoals benauwdheid en hoesten (preventie)
2. Effectief bestrijden van acute astmaverschijnselen (astma aanval)
3. Een zo normaal mogelijk leven leiden, waarbij astma weinig of geen beperkingen geeft en een normale ontwikkeling niet in de weg staat

Het voorkomen van klachten gebeurt vooral met medicijnen die uit voorzorg moeten worden ingenomen, dat betekent dat deze medicijnen ook moeten worden ingenomen als er geen klachten zijn. Dit wordt ook wel de onderhoudsbehandeling genoemd.

Bij plotselinge benauwdheid wordt een aanvalsbehandeling gegeven.

Leefstijlregels

Niet roken!

Voor alle kinderen (en volwassenen) geldt dat passief roken, ook wel ‘meeroken’ genoemd, niet goed is voor de gezondheid. Voor iemand met astma is dit helemaal het geval. Het is bekend dat er door passief roken gezondheidsschade optreedt (meer infecties, slechtere longfunctie, meer astma en meer opnames in het ziekenhuis), daarom moet altijd geprobeerd worden om blootstelling aan rook te vermijden.  Het rookgedrag komt altijd ter sprake in het gesprek met de dokter, samen zal gekeken worden hoe passief mee roken voorkomen kan worden. Het allerbelangrijkste is natuurlijk dat je zelf niet begint met roken!

Voldoende bewegen

Buiten spelen en sporten (club of op school) is erg gezond: weerstand en conditie worden verhoogd en stemming en doorzettingsvermogen kunnen verbeteren. Bovendien helpt voldoende beweging overgewicht te voorkomen. Goede voorbeelden voor matig intensief beweging voor kinderen zijn buitenspelen, potje voetballen, touwtje springen, rustig zwemmen en schommelen. Bij dit soort bewegingen, als ze minstens een kwartier achter elkaar worden uitgevoerd, wordt vet verbrand. Het zijn ideale methodes om overgewicht te voorkomen.

Voorkomen van overgewicht

Kinderen met astma hebben meer last van kortademigheid wanneer ze ook nog eens overgewicht hebben, maar er zijn natuurlijk meer redenen om overgewicht te voorkomen. Kinderen die te zwaar zijn, kunnen klachten krijgen van het bewegingsapparaat (voeten, knieën, benen en rug) doordat ze overtollige kilo’s meetillen. Daarnaast is er op lange termijn een verhoogd risico op aandoeningen als hoge bloeddruk, hoog cholesterol, suikerziekte en hart- en vaatziekten.

Overgewicht wordt niet alleen veroorzaakt door te weinig bewegen: het is bijna altijd een combinatie van te weinig lichaamsactiviteit en verkeerde eetgewoontes. Omdat het lastiger wordt om bepaalde gewoontes op latere leeftijd te veranderen, is het van belang om overgewicht al op jonge leeftijd te voorkomen.

Vermijd prikkels die klachten kunnen uitlokken

Vaak is bekend welke prikkels voor  klachten kunnen zorgen en vaak komt astma voor samen met een of meerdere allergieën. Het advies is dus om deze prikkels zoveel mogelijk uit de weg te gaan! Belangrijke maatregelen zijn:

• Bij een huisstofmijtallergie: allergeendichte hoezen voor matras, dekbed en kussen. Regelmatig stofzuigen, of dweilen. Zorgen voor gladde vloeren (geen tapijt). Zorgen voor goede ventilatie in huis. Aanpakken van vochtige plekken in het huis. Was kleding en beddengoed op 60ºC. Geen stoffen gordijnen in de slaapkamer. Als je moet saneren vanwege huisstofmijt, doe dan alles en beperk je niet tot een onderdeel.
• Bij een allergie voor huisdieren: probeer zoveel mogelijk blootstelling aan allergenen van het huisdier te voorkomen. Soms betekent dit, hoe moeilijk dat ook kan zijn, dat het huisdier niet langer in huis kan blijven. Let op! Een huisdier hoeft niet uit voorzorg de deur uit, eerst moet de allergie aangetoond worden. Wanneer beide ouders duidelijk allergisch zijn, kunnen er beter geen (nieuwe) dieren in huis komen. Zorg er in ieder geval voor dat het huisdier niet in de slaapkamer komt. Lastig is wel dat de allergenen van bijvoorbeeld een kat of een paard ook klachten kunnen geven als ze niet eens in de buurt zijn. Dit komt doordat de allergenen (piepkleine huidschilfers) in de lucht zweven in huis. Ook blijven ze gemakkelijk zitten op handen en kleding. Laat uw kind zo min mogelijk in de ogen wrijven en laat de handen regelmatig wassen.
• Bij een allergie voor gras, kruid- of boompollen (hooikoorts): probeer zo min mogelijk met de handen in de ogen te laten wrijven. Een pet of (zonnen)bril kan de klachten verminderen doordat er minder allergenen in de ogen terechtkomt. Pollen zijn tegenwoordig redelijk goed uit het huis te houden door een pollenhor voor ramen en deuren te gebruiken. Ook wordt geadviseerd ramen en deuren in de loop van de middag, als de concentratie pollen het hoogst is, zoveel mogelijk dicht te houden. Dit geldt ook voor de ramen in de auto, houdt deze zoveel mogelijk dicht. Laat de was (kleding en beddengoed) niet buiten drogen. Op dagen dat er veel pollen zijn (Pollennieuws.nl) kan uw kind zich het best niet al teveel inspannen buiten. Sporten en buiten spelen kunnen het beste na een regenbui of ’s morgens vroeg, als er nog dauw op het gras ligt.
• Bij verergering van astma tijdens verkoudheid: goed en regelmatig handen wassen voorkomt overdragen van virusinfecties en vermindert daardoor de klachten die deze infecties kunnen veroorzaken. Wanneer uw kind verkouden wordt, begin dan op tijd met het gebruik van een neusspray.

Medicijnen

Er zijn veel verschillende medicijnen voor astma

Om goed te begrijpen welke medicijnen het beste gebruikt kunnen worden, is belangrijk te weten wat er in de luchtwegen gebeurt bij astma: de luchtwegen zijn chronisch ontstoken, hierdoor zijn de luchtwegen erg gevoelig voor prikkels zoals sigarettenrook, stof of pollen in de lucht of bijvoorbeeld een virusinfectie. Wanneer de luchtwegen geprikkeld worden, reageren ze hierop door kleine spiertjes rond de luchtwegen aan te spannen. Bovendien wordt de ontsteking vaak wat erger waardoor het slijmvlies dikker wordt en meer slijm produceert. Het resultaat is vernauwde luchtwegen.

Er zijn verschillende medicijnen voor astma:

1. De benauwdheid kan direct verminderd worden door een medicijn te geven dat de luchtwegen verwijd: een luchtwegverwijder. Dit is ook wel de aanvalsbehandeling.
2. De prikkelbaarheid van de luchtwegen kan verminderd door de ontsteking in de luchtwegen te verminderen. Deze medicijnen zijn ontstekingsremmers, ook wel corticosteroïden genoemd. Deze moeten elke dag ingenomen worden, dus ook als er geen klachten zijn! Dit wordt ook wel de onderhoudsbehandeling genoemd. Echter, als er al klachten zijn, is het alleen gebruiken van een ontstekingsremmer niet voldoende. Het duurt namelijk meerdere dagen voordat de ontsteking minder wordt. Ontstekingsremmers worden eigenlijk altijd via een inhalator gegeven, en worden inhalatiecorticosteroïden (ICS) genoemd. Een enkele keer wordt bij ernstige of aanhoudende benauwdheid, de ontstekingsremmer een aantal dagen (3-5) als drank of tablet (Prednisolon) gegeven. In zo’n geval moet dat door een arts worden voorgeschreven.
3. Middelen tegen allergie: de naam zegt het al, allergische klachten zoals niezen en jeukende ogen worden tegengegaan. Vaak wordt het als tablet gegeven, soms als drank. Het heeft wel tijd nodig voor het werkt en wordt vaak eenmaal daags voorgeschreven in het seizoen dat de klachten voorkomen, niet pas als de klachten er al zijn. Deze middelen helpen overigens vaak niet om astmaklachten te voorkomen.

Neem jij je medicijnen in zoals het hoort?

Het wordt vaak onderschat hoe moeilijk het is om je dag in dag uit, 24 uur per dag aan de voorschriften van de dokter te houden. Uit onderzoek blijkt dat vaak maar de helft van de kinderen zich goed aan de voorgeschreven therapie houdt. De andere helft neemt de medicijnen dus niet in zoals het hoort! Hierdoor is het astma vaak slechter onder controle en zijn er (toch) nog regelmatig aanvallen. Medicijnen helpen pas als je ze neemt. Juist ook als je geen klachten (meer) hebt en als het goed gaat, moet je je medicijnen innemen. Het gaat tenslotte goed doordat je je medicijnen inneemt!

Als je je onderhoudsmedicijnen niet inneemt, merk je daar in het begin weinig van. Dat maakt het moeilijker om deze medicijnen iedere dag nauwkeurig in te nemen. Het resultaat van de onderhoudsbehandeling met ontstekingsremmers treedt pas na een langere tijd op. Je merkt het dus ook pas laat als je deze medicijnen niet inneemt. Luchtwegverwijders worden vaak veel trouwer ingenomen dan onderhoudsmedicijnen, omdat het effect van deze medicijnen sneller te merken is.

Het goed onder controle krijgen en houden van je astma als je jong bent heeft belangrijke voordelen op oudere leeftijd. Veel mensen realiseren zich niet dat onderbehandelde astma onherstelbare veranderingen in de luchtwegen kan geven waardoor de kans op chronische luchtwegklachten op oudere leeftijd (COPD) groter wordt. En dit wil je natuurlijk graag voorkomen!